25.1.2021
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Γράφαμε στις 9 Μαΐου 2020, στο άρθρο μας “Τουρισμός-εστίαση σε «γκρίζα ζώνη»... Δραματική η επανεκκίνηση” (βλ. εδώ), ανάμεσα σε άλλα και τα εξής: “Εξαιρετικά αρνητικά είναι τα (προ)μηνύματα για τη “βαριά βιομηχανία” της χώρας, τον τουρισμό, και κατ' επέκταση για την εστίαση, που έρχονται αμέσως μετά τη λήξη της πρόσφατης γενικής καραντίνας. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, φαίνεται ότι τουρισμός και εστίαση εισέρχονται σε μία φάση δραματικής επανέναρξής τους, με ραγδαία συρρίκνωση και ριζική αναθεώρηση των λειτουργιών τους, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την οικονομία της Ελλάδας. Άλλωστε, παρόμοιο πρόβλημα παρουσιάζεται και σε άλλες μεσογειακές χώρες-τουριστικούς προορισμούς, αν και στην ελληνική περίπτωση οι παρενέργειες θα είναι μετά βεβαιότητας δραματικότερες, λόγω του ότι οι δραστηριότητες στους τομείς αυτούς ξεπερνούν το ένα τρίτο του ελληνικού ΑΕΠ”.
Και σε άλλο σημείο, στο ίδιο ως άνω κείμενό μας, αναφέραμε τα παρακάτω: “Για την Ελλάδα, ειδικότερα, η αναμενόμενη καθίζηση του τουρισμού θα οδηγήσει νομοτελειακά σε τραγικά επακόλουθα. Η ανεργία στους κλάδους τουρισμού-εστίασης ήδη εκτοξεύεται με ρυθμούς επικίνδυνους, ικανούς να επιφέρουν βαρύτατο κοινωνικό πλήγμα, που έρχεται μάλιστα ως συνέχεια των πρόσφατων μνημονιακών πολιτικών λιτότητας. [...] Τουρισμός και εστίαση, λοιπόν, μπαίνουν σε «γκρίζα ζώνη». Η επανεκκίνηση των τομέων αυτών, ως ραχοκοκαλιά της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, θα έχει δραματικές προεκτάσεις”.
Πράγματι, η επαλήθευση των παραπάνω γραφομένων μας ήρθε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τα πλέον επίσημα στοιχεία, της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι τουριστικές εισπράξεις του πρώτου εννεαμήνου του 2020 (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος) στον κλάδο του τουρισμού ήταν κατά 78% μειωμένες εν σχέσει με την ίδια περίοδο του 2019! Ο ελληνικός τουρισμός απώλεσε δηλαδή, μέσα σε έναν μόλις χρόνο, πάνω από τα τρία τέταρτα (3/4) της δύναμής του! Το ίδιο διάστημα, δε, μειωμένη κατά 72% εμφανίστηκε η διεθνής επιβατική κίνηση στα ελληνικά αεροδρόμια. Αποτέλεσμα, όλα αυτά, της πανδημικής κρίσης του COVID-19, που απ' ό,τι φαίνεται θα αλλάξει τελείως την οικονομική πραγματικότητα στον κόσμο, ειδικά δε σε ασθενείς οικονομικά χώρες όπως η Ελλάδα...
Τα ίδια (περίπου) και στην εστίαση. Η πτώση του τζίρου στον τομέα αυτό ανήλθε στο 60%, πάνω από το μισό δηλαδή, και κοντά στο ένα τρίτο της ισχύος που είχε μόλις ένα έτος προηγουμένως, το 2019! Πραγματική καταστροφή του κλάδου, κάτι που στις αρχές του 2021 επισήμαναν οι ειδικοί, προειδοποιώντας ότι περίπου οι μισές επιχειρήσεις εστίασης θα αναγκαστούν το επόμενο χρονικό διάστημα να κλείσουν οριστικά, με όλα όσα κάτι τέτοιο συνεπάγεται για την εκτόξευση της ανεργίας... Άλλωστε, οι ίδιοι ειδικοί πιστεύουν ότι η αγορά δεν πρόκειται με τίποτα να συνέλθει -επανερχόμενη στην πρότερη κατάσταση, του 2019- πριν από το 2023, κι αυτό αν όλα ως τότε κυλήσουν ομαλά στον κόσμο μας... Θα κυλήσουν όμως ομαλά, ή θα έχουμε ακόμη χειρότερα γεγονότα;
Είναι φανερό, για όσους “διαβάζουν πίσω από τις λέξεις”, ότι τουρισμός και εστίαση στην Ελλάδα και σε άλλους παρόμοιους προορισμούς αναψυχής δεν θα επανέλθουν ποτέ πια (τουλάχιστον στο χρονικό πλαίσιο της δικής μας γενιάς) στα προηγούμενα επίπεδα. Όνειρο θερινής νυκτός θα μοιάζει η επιστροφή, όχι βέβαια στα προ κρίσης -προ του 2009- πράγματα, αλλά ούτε καν έστω στα νούμερα του 2019. Αυτό, οπωσδήποτε, είναι ένα ακόμη κακό “σημείο των καιρών” για την ελληνική οικονομία, με τρομακτικές κοινωνικές διαστάσεις, εάν ληφθεί κατά νου ότι τουρισμός-εστίαση καλύπτουν περίπου το 1/3 του εγχώριου ΑΕΠ [Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος]. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνεργοι θα έρθουν να προστεθούν στους ήδη υφιστάμενους, ανεβάζοντας πολύ ψηλότερα τους δείκτες των αυτοκτονιών, της εγκληματικότητας, των ψυχοφαρμάκων και των ψυχοθεραπειών...
Τι θα απογίνει όμως με τις επιχειρήσεις στους τομείς του τουρισμού και της εστίασης, οι οποίες θα καταφέρουν εν τέλει να παραμείνουν ζωντανές; Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσοι επαγγελματίες των κλάδων αυτών επιβιώσουν θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν σε ένα νέο μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Θα πρόκειται για νέου τύπου τουρισμό, αλλά και για νέου τύπου εστίαση. Π.χ. στον τουρισμό θα επικρατήσει πια η τάση των ολιγοήμερων διακοπών, με συνδυασμό περισσότερων τοποθεσιών και όχι ενός ή δύο όπως συνέβαινε έως σχετικά πρόσφατα, ενώ οι μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις -λόγω συνωστισμού- δεν θα αποτελούν πια προτεραιότητα για τους ταξιδιώτες. Αντίστοιχα, στην εστίαση θα δοθεί προτεραιότητα στους ανοιχτούς χώρους, σε βάρος των κλειστών, ενώ η αναπόφευκτη τήρηση των αποστάσεων μεταξύ των πελατών θα μειώσει δραστικά τις εισπράξεις.
Ας ξεχάσουμε, συνεπώς, όλα όσα είχαμε συνηθίσει ως το 2019. Το θέμα είναι και ψυχολογικό. Ακόμη και εάν όλα πάνε τούδε και στο εξής πραγματικά καλά (κάτι το εξαιρετικά αμφίβολο), η οικονομική στενότητα σε συνάρτηση με τον φόβο του κοροναϊού θα αποτελούν, τουλάχιστον για την τρέχουσα δεκαετία, σημαντικότατο αντικίνητρο για μεγάλα ταξίδια και, ακόμη περισσότερο, για μεγάλα γλέντια. Δύσκολα πλέον θα ξαναδούμε την ικανοποιητική τουριστική κίνηση του παρελθόντος, που τόσο πολύ συνέβαλλε στη συγκράτηση της ελληνικής οικονομίας από την κατρακύλα. Και, οπωσδήποτε, θα πρέπει να ξεχάσουμε τις μεγάλες συναθροίσεις στις ταβέρνες, τα μπαρ, τα καφενεία κτλ., αφού ο ιός -ακόμη και μετά τον υποχρεωτικό εμβολιασμό- θα συνεχίσει για καιρό ακόμη να καραδοκεί.
Ήρθε το τέλος του τουρισμού, όπως τον ξέραμε. Και η μετάλλαξη, που ισοδυναμεί με πραγματική αλλοίωση, της εστίασης ως τρόπου ζωής ειδικά των Νεοελλήνων και των νότιων, εν γένει, λαών. Περνάμε σε μια καινούρια καθημερινότητα ή “νέα πραγματικότητα”, όπως αρέσκονται να την ονομάζουν οι εκπρόσωποι του συστήματος. Στη “νέα πραγματικότητα” θα επικρατεί όλο και πιο πολύ η εσωστρέφεια. Μια νέα γενιά αναδύεται και, παράλληλα, ένα νέο είδους ανθρώπου. Τόσο ο τουρισμός, επομένως, όσο και η εστίαση θα πρέπει να ανταποκρίνονται σ' αυτό το πρωτόγνωρο ανθρώπινο είδος, που ειδικοί αναλυτές έχουν αποκαλέσει ως μετάνθρωπο.
Comments