Σιβηρία, Αμαζόνιος, Αυστραλία: “Ολοκαυτώματα” πριν την πανδημία

17.7.2020

Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη

Μπορεί στα τέλη του 2019 να έκανε απειλητικά την εμφάνισή του ο νέος κοροναϊός (COVID-19), που νομοτελειακά έπεται να αλλάξει ριζικά τις παραστάσεις μας για τον κόσμο, αλλά προηγουμένως μία μεγάλη οικολογική καταστροφή, ασύλληπτων διαστάσεων, συνέβη στον πλανήτη: ειδικοί θεωρούν ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, κάηκε... το 1/3 των δασών της υδρογείου, εάν ληφθούν υπ' όψη οι καταστροφικές πυρκαγιές που συντελέστηκαν σε τρεις αχανείς εκτάσεις και σε περιοχές απομακρυσμένες μεταξύ τους (ανήκουν σε τρεις διαφορετικές ηπείρους). Σιβηρία, Αμαζόνιος και Αυστραλία δοκιμάστηκαν έντονα από τις μεγάλες φωτιές το καλοκαίρι του 2019, με ανυπολόγιστες ζημίες για το περιβάλλον και το οικοσύστημα της υφηλίου...

Πριν την πρόσφατη πανδημία, λοιπόν, του COVID-19, με όλα όσα αυτή μπορεί να σημαίνει για τις ζωές μας, είχαμε ένα πραγματικό “ολοκαύτωμα” που θύμισε σε πολλούς αποκαλυπτικό Αρμαγεδδώνα. Τρεις από τις πλέον πλούσιες σε βλάστηση περιοχές του κόσμου μας καταστράφηκαν, κάτι που εκ των πραγμάτων ανατρέπει τις οικολογικές ισορροπίες πάνω στον πλανήτη. Το κακό ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2019, με ζέστες ασυνήθιστες για την εποχή, και ολοκληρώθηκε το πρώιμο φθινόπωρο του ιδίου έτους. Είναι φανερό, ύστερα από όλα αυτά, πως η άλλοτε πανέμορφη Γη μετατρέπεται σε γιγάντιο “κρανίου τόπο”.

Στη Σιβηρία -όπως και στη ρωσική Άπω Ανατολή- σημειώθηκε μία πρωτοφανής για τα δεδομένα της περιοχής περιβαλλοντική καταστροφή. Ο πύρινος όλεθρος ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2019, κατακαίγοντας σταδιακά εκατομμύρια στρέμματα σε επαρχίες όπως το Κρασνογιάρσκ, η Δημοκρατία των Σαχά και το Κράι Υπερβαϊκάλης. Οι περιοχές αυτές, καθώς και οι όμορές τους, κηρύχθηκαν αμέσως σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μέσα σε έναν μήνα, μέχρι τον Αύγουστο του 2019, η καταστροφή που έλαβε χώρα στη Σιβηρία ήταν περίπου απίστευτη.

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που δήλωσε ο Αλεξάντρ Μπριουχάνοφ, του Ινστιτούτου Δασών της Ακαδημίας Επιστημών της Σιβηρίας: “Για την πλήρη αποκατάσταση των δασών, και μόνο στο βόρειο τμήμα της ανατολικής Σιβηρίας, θα χρειαστούν τουλάχιστον 100 χρόνια”! Ο καθένας, βέβαια, μπορεί να αντιληφθεί τι σημαίνει κάτι τέτοιο, όχι μόνο για την ευρύτερη περιοχή, αλλά και γενικότερα για το συνολικό πλανητικό οικοσύστημα. Οι περιοχές και μόνο που κάηκαν στον όλεθρο του καλοκαιριού του 2019 είναι μεγαλύτερες σε έκταση από ολόκληρη την Ελλάδα, κι αυτό λέει πολλά...

Ένα τεράστιο κύμα καπνού σκέπασε τη μεγαλύτερη έκταση της Σιβηρίας, αλλά και σημαντικό μέρος ολόκληρης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, περνώντας μέχρι και τον Ειρηνικό ωκεανό, όπως επίσης και στην Αλάσκα και τον βορειοδυτικό Καναδά. Φυσικά, ειδικά στο αποκορύφωμα της φωτιάς, τα πράγματα έλαβαν τραγικές διαστάσεις, και μάλιστα σε κάποιες από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές δεν έγιναν καν επιχειρήσεις κατάσβεσης· κι αυτό, επειδή θεωρήθηκε ότι δεν υπήρχε απειλή για τα πληθυσμιακά κέντρα και τους οικονομικούς στόχους, όπως επίσης και ότι οι πιθανές απώλειες από την προσπάθεια κατάσβεσης θα ξεπερνούσαν σε κίνδυνο αυτόν της φωτιάς...

Την ίδια περίοδο μαίνονταν και οι καταστρεπτικές πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει γύρω από το τροπικό δάσος του Αμαζονίου (κυρίως στη Βραζιλία, αλλά και -εν μέρει- σε γειτονικές χώρες, όπως η Βολιβία, το Περού και η Παραγουάη). Οι φωτιές αυτές ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2019 και συνεχίστηκαν σχεδόν και ολόκληρο τον Αύγουστο. Κατακάηκαν τεράστιες εκτάσεις στις πολιτείες Αμαζόνας, Ροντόνια, Μάτο Γκρόσο και Παρά.

Η καταστροφή του Αμαζονίου δεν ήταν παρά μια σειρά από χιλιάδες πυρκαγιές που ξεσπούσαν η μία κυριολεκτικά μετά την άλλη και εμπειρογνώμονες τις συνέδεσαν αμέσως με εμπρησμούς που πραγματοποιούνται με σκοπό την εκκαθάριση γης, έτσι ώστε αυτή να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή χώρων οικοδόμησης (κτιρίων κτλ.) ή για να ενισχυθεί η κτηνοτροφία της περιοχής, έστω και σε βάρος του περιβάλλοντος. Ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου κατηγορήθηκε από πολλές πλευρές, λόγω της πολιτικής που ακολούθησε έναντι του Αμαζονίου: είχε αποδυναμώσει αισθητά την προστασία του τροπικού δάσους, ακυρώνοντας στην πράξη τις προηγούμενες πολιτικές, οι οποίες σκόπευαν να μειώσουν την αποψίλωση της περιοχής του Αμαζονίου.

Είναι δε πολύ ενδεικτικό, ότι ακόμη και μετά τις τρομακτικές πυρκαγιές του 2019 τόσο ο Μπολσονάρου όσο και οι υπουργοί του απάντησαν στους επικριτές τους, λέγοντας ότι η αποψίλωση των δασών είναι... αναγκαία για την ανοικοδόμηση της οικονομίας της Βραζιλίας! Μάλιστα, η βραζιλιάνικη κυβέρνηση αμφισβήτησε έντονα τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της χώρας, το οποίο -βασισμένο πάνω σε δορυφορικές παρατηρήσεις- τεκμηρίωσε τουλάχιστον 75.336 πυρκαγιές στη χώρα έως τα τέλη Αυγούστου του 2019! Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το ως άνω Ινστιτούτο στηρίχτηκε σε λάθος δεδομένα, τα οποία χρησιμοποίησε ως μέρος καμπάνιας παραπληροφόρησης εναντίον του προέδρου Μπολσονάρου...

Αλλά το καλοκαίρι του 2019 έμελλε να είναι μοιραίο για τα δάση αυτού του κόσμου... Την ίδια λοιπόν εποχή, που η Σιβηρία και ο Αμαζόνιος δοκιμάζονταν έντονα από τις φωτιές, η Αυστραλία βίωσε το μεγαλύτερο χωρίς αμφιβολία κύμα πυρκαγιών στην ιστορία της! Είναι χαρακτηριστικό του ολέθρου που υπέστη η χώρα των καγκουρό και των κοάλα (πολλά των οποίων χάθηκαν στις φωτιές), ότι οι φλόγες τύλιξαν μεγάλο μέρος της ήδη από τον Ιούνιο του 2019, συνεχίζοντας την καταστροφική τους μανία... έως τις αρχές του Φεβρουαρίου του 2020! Μοιάζει σχεδόν απίστευτο, αλλά επί 8 περίπου μήνες πυρκαγιές ξεσπούσαν στο ένα ή το άλλο μέρος της μεγάλης αυτής μακρινής χώρας...

Δεκάδες εκατομμύρια στρέμματα μετατράπηκαν σε στάχτη, ενώ πέραν των δεκάδων ανθρώπινων απωλειών θεωρείται ότι περισσότερα από 1,1 δισεκατομμύρια ζώα βρήκαν φρικτό θάνατο! Κλιματολόγοι απέδωσαν, φυσικά, τις φωτιές στην κλιματική αλλαγή, αφού τα τελευταία χρόνια η Αυστραλία αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα ξηρασίας, το οποίο συνδέεται άμεσα με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι περιοχές που επλήγησαν ιδιαίτερα ήταν η Νέα Νότια Ουαλία και η Βικτόρια, οι οποίες μεταβλήθηκαν σε καμένη γη... Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο Ματίας Μπερ, του Πανεπιστημίου του Δυτικού Σίδνεϊ: “Στα μέσα της άνοιξης του 2019 συνειδητοποιήσαμε ότι ένα πολύ σημαντικό μέρος των δασών της ανατολικής Αυστραλίας θα μπορούσε να καεί μέσα σε μια εποχή”. Αυτό ακριβώς και συνέβη, δικαιολογώντας τους επιστημονικούς φόβους.

Κατά τις εκτιμήσεις των ερευνητών, η ξηρασία που παρατηρείται στο μεγαλύτερο μέρος της Αυστραλίας από το 2017 και έπειτα οφείλεται στην υπερθέρμανση του συνόλου των ωκεανών. Έτσι, όταν η θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας είναι υψηλότερη από τη συνηθισμένη στον ανατολικό Ινδικό ωκεανό, με νερά πιο κρύα στα δυτικά, προκαλούνται έντονες βροχοπτώσεις στη νοτιοανατολική Ασία, αλλά ταυτόχρονα επικρατεί ξηρασία στην Αυστραλία. Το εν λόγω φαινόμενο αποκαλείται “Δίπολο του Ινδικού Ωκεανού”, το οποίο και ευθύνεται για την πολυετή ξηρασία της λεκάνης του Μάρεϊ-Ντάρλινγκ· αυτή η τελευταία είναι ζωτικής σημασίας για το αυστραλιανό κλίμα και το οικοσύστημα της περιοχής, αφού καλύπτει το 14% της αυστραλιανής ηπείρου και αντιστοιχεί στο 71% της αρδευόμενης περιοχής στην Αυστραλία, ενώ εδώ παράγεται το 90% των φρέσκων προϊόντων στη χώρα αυτή. Όταν λοιπόν πλήττεται η λεκάνη του Μάρεϊ-Ντάρλινγκ, πλήττεται και ολόκληρη η Αυστραλία...

Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, με τις φοβερές πυρκαγιές που κατέκαψαν το ένα τρίτο των δασών του πλανήτη το τελευταίο χρονικό διάστημα, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς προς τα πού οδεύουν τα πράγματα. Η ανθρωπότητα εισέρχεται σε μία νέα (εφιαλτική) εποχή υπερθέρμανσης και ξηρασίας, με έλλειψη δασικού πλούτου, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το οξυγόνο και την αισθητική του πλανήτη. Ξημερώνει ένας κόσμος όχι μόνο χωρίς υγεία, αλλά και χωρίς ομορφιά...