Η θέση της Ορθοδοξίας για τον κοροναϊό (COVID-19)

22.9.2020

Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη

Η πανδημία του νέου κοροναϊού (COVID-19), την άνοιξη του 2020, προκάλεσε ανάμεσα σε πολλά άλλα, μεγάλα ερωτηματικά για το πόσο ασφαλείς είναι οι πιστοί μέσα στους ναούς, αλλά και εάν θα πρέπει να εισέρχονται στις εκκλησίες φορώντας μάσκα, να λαμβάνουν τη θεία Κοινωνία με το παραδοσιακό κουταλάκι (λαβίδα) ή με πλαστικό κουταλάκι μιας χρήσης κτλ. Ερωτήματα σημαντικά, που δίχασαν τον κλήρο και τον λαό, με προεκτάσεις τεράστιες για το μέλλον της Χριστιανοσύνης, αφού αφορούν την ίδια την πεμπτουσία της θείας Λειτουργίας και τα μυστήρια της χριστιανικής Εκκλησίας.

Οι ένθερμοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (όπως οι Γ.Ο.Χ. ή παλαιοημερολογίτες), πιστοί στις παραδόσεις αιώνων, εξέφρασαν την ακραία θέση ότι η Ορθοδοξία δεν θα πρέπει να προσαρμοστεί στη Νέα Εποχή του κοροναϊού· ότι ο COVID-19 -του οποίου πολλοί εξ αυτών αμφισβητούν ακόμη και την ύπαρξη- δεν μεταδίδεται μέσα στους ιερούς ναούς του Χριστού κι ότι η θεία Κοινωνία δεν θα πρέπει να λαμβάνεται με ξεχωριστά κουταλάκια. Φυσικά, όσοι εμμένουν στην αυθεντική Ορθοδοξία των παλιών καιρών ούτε κουβέντα δεν θέλουν να ακούσουν για τη χρήση μάσκας εντός των ναών και για τον επερχόμενο υποχρεωτικό εμβολιασμό. Γι' αυτούς, ο κοροναϊός δεν είναι παρά ένα τέχνασμα του “Αντιχρίστου”, προκειμένου να έρθει το περίφημο “σφράγισμα” (ή “χάραγμα”) της Αποκάλυψης και η ανθρωπότητα να υποδουλωθεί στον Υιό του Διαβόλου...

Το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Έχει να κάνει με τη θέση της Ορθοδοξίας στις σύγχρονες κοινωνίες που αναδύονται, αλλά και με το ζήτημα του εκσυγχρονισμού της, ή μη· της ανάγκης της, δηλαδή, να προσαρμοστεί στο πνεύμα των νέων δεδομένων που αφορούν όλη την ανθρωπότητα. Υπό αυτό το πρίσμα, το όλο ζητούμενο συνδέεται άμεσα με τις ραγδαίες εξελίξεις που έρχονται για τη θρησκευτικότητα του ατόμου, όπως το αναλύσαμε στο άρθρο μας “Κοροναϊός και θρησκείες” , αλλά και με την προοπτική συγχώνευσης των διαφόρων σημερινών θρησκευτικών δογμάτων κάτω από ένα ενιαίο θεολογικό κέλυφος και την πίστη όχι πια σε ξεχωριστούς Θεούς, αλλά σε ένα Υπέρτατο Ον (βλ. στο βιβλίο μας “COVID-19. Η επόμενη μέρα”, κεφάλαιο “Η έλευση της πανθρησκείας” ).

Ήδη στο αρχικό στάδιο της πανδημικής κρίσης, την άνοιξη του 2020, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος προέβη στην ακόλουθη δήλωση-θέση: “Η Εκκλησία προσαρμόζεται όταν υπάρχει ανάγκη. Καμία έκπτωση για τη θεία Κοινωνία”. Ήταν ένα αυστηρό μήνυμα του αρχιεπισκόπου προς όλους εκείνους τους κληρικούς που θέλησαν να διεξάγουν κανονικά τη Μεγάλη Εβδομάδα τις λειτουργίες στην εκκλησία, αλλά και προς τους πιστούς που είχαν πρόθεση να μην πειθαρχήσουν στις εκκλήσεις της πολιτείας για μη συνωστισμό τους μέσα στους ιερούς ναούς λόγω του κινδύνου διασποράς του κοροναϊού. Κάλεσε μάλιστα τους πιστούς να μετατρέψουν τα σπίτια τους σε εκκλησίες, παραθέτοντας τα λεγόμενα του Χριστού “είσελθε εις το ταμείον σου”! Τέλος, συντάχθηκε πλήρως με την κοσμική εξουσία, κάνοντας λόγο για “κοινό εχθρό που λέγεται κοροναϊός” και προσθέτοντας χαρακτηριστικά: “Δεν υπάρχει διάκριση στις προσπάθειες Εκκλησίας-Πολιτείας”...

Πράγματι, η Εκκλησία της Ελλάδος πέρασε πλέον σε μία Νέα Εποχή, χωρίς μάλιστα σχεδόν καμία σοβαρή αντίδραση από πλευράς κλήρου και λαού -πλην ελαχίστων αγωνιστικών εξαιρέσεων-, όπου τα παραδοσιακά εκκλησιαστικά ήθη και έθιμα αιώνων ανατράπηκαν εντελώς εν μία νυκτί. Οι άλλοτε πανηγυρικού χαρακτήρα εορτασμοί της Αναστάσεως του Κυρίου, του Δεκαπενταύγουστου κτλ. καταργήθηκαν σιωπηρά, με την επίσημη ελλαδική Εκκλησία να υπάγεται πλαγίως σε όλα όσα όρισε το περιβόητο Υπερμνημόνιο (το οποίο πρώτος ο γράφων αυτό το κείμενο αποκάλυψε πριν από χρόνια στον Τύπο), που υπογράφτηκε από πολιτικούς, θρησκευτικούς κ.ά. παράγοντες του πλανήτη τον Ιούνιο του 2014 στο Στρασβούργο.

Σημειώνουμε ότι το Υπερμνημόνιο αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά επέκταση και εφαρμογή των όσων προέβλεψε η Συνθήκη του Μπουσάν (Ν. Κορέα), από τις αρχές του 2013. Ανώτατο στέλεχος του διεθνούς τραπεζικού συστήματος μάς είχε ενημερώσει σχετικά με τα παραπάνω -ότι δηλ. έπεται να συμβούν- ήδη από τον Ιούνιο του 2012, εξ ου και η άριστη πληροφόρηση που είχαμε όταν μόνοι στα ελληνικά ΜΜΕ δημοσιοποιήσαμε αυτή την είδηση τον Ιανουάριο του 2013. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε ότι όλα τα παραπάνω (Συμφωνία του Μπουσάν και Υπερμνημόνιο) δεν είναι παρά εισαγωγικού χαρακτήρα κείμενα σε έναν Υπέρτατο Νόμο που έρχεται για όλη την ανθρωπότητα· η εφαρμογή του Υπέρτατου Νόμου θα λάβει σάρκα και οστά εντός της δεκαετίας 2020-2030.

Μία φωτισμένη μορφή της σύγχρονης Ορθοδοξίας είναι ο μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος Χατζηνικολάου. Υπήρξε ο πρώτος εκ των αρχιερέων που έκλεισε τους ναούς της Μητροπόλεώς του και τον Σεπτέμβριο του 2020 αναφέρθηκε στο θέμα της χρήσης μάσκας εντός των ιερών ναών, λέγοντας τα εξής: “Αν χρειαστεί θα βάλουμε μάσκα και οι κληρικοί. Δεν είναι βλασφημία”. Πράγματι, αμέσως μετά τη δήλωση αυτή του μητροπολίτη Μεσογαίας είδαμε φωτογραφίες από ναούς, στις οποίες οι ιερείς τελούν τη θεία Λειτουργία φορώντας μάσκα. Άλλωστε ο συγκεκριμένος μητροπολίτης (που είναι ως γνωστόν διακεκριμένος φυσικός επιστήμονας) είχε από την αρχή κιόλας της πανδημίας εκφράσει την άποψη, ότι ο πιστός όταν είναι ασθενής καλό είναι να αποφεύγει να πηγαίνει στην εκκλησία, ώστε και ο ίδιος να προστατεύεται και τους υπόλοιπους να προστατεύσει από τη μετάδοση της αρρώστιας. Είπε δε, ο μητροπολίτης Νικόλαος: “Η Εκκλησία εύχεται [=προσεύχεται] και “υπέρ των εν ασθενείαις κατακειμένων”, αλλά και “υπέρ των δι’ ευλόγους αιτίας απολειφθέντων”, για όσους είναι ασθενείς και για όσους απουσιάζουν δικαιολογημένα από τη σύναξη. Οι υγιείς προσεύχονται για τους ασθενείς από τον ναό και οι ασθενείς για τους υγιείς και τον εαυτό τους από το σπίτι”.

Ο γέροντας Νεκτάριος Μουλατσιώτης είναι μία άλλη λαμπρή προσωπικότητα της σύγχρονης Ορθοδοξίας, με πολύ σημαντικό συγγραφικό και κοινωνικό έργο. Με τη θέση που πήρε εξ αρχής -με το που ξεκίνησε η κρίση του COVID-19- υπέρ των περιοριστικών μέτρων και της καραντίνας, συντάχθηκε και αυτός με την άποψη ότι η μάζωξη των πιστών στις εκκλησίες εν μέσω πανδημίας θα πρέπει να αποφευχθεί. Σε κείμενό του, σχετικά, ανέφερε ανάμεσα σε άλλα τα εξής ενδιαφέροντα: “Η Εκκλησία μας έχει στόχο αρχικά την πνευματική υγεία του ανθρώπου και εν συνεχεία και τη σωματική. Η πίστη του ανθρώπου απέναντι στον Θεό δεν μειώνεται με το να μείνουμε σπίτι μας, ούτε θεωρείται αμάρτημα η απουσία μας από την λατρευτική ζωή της Εκκλησίας, διότι αυτή η περίοδος είναι μια ιδιαίτερη περίοδος. Όπως και στα χρόνια της κατοχής ή των πολέμων είναι δύσκολη η παρουσία των χριστιανών στις εκκλησίες, έτσι και σήμερα λόγω του θανατηφόρου ιού που ονομάζεται κορονοϊός Covid-19, είναι δύσκολο να βρεθούμε στην εκκλησία. Μένοντας στο σπίτι προφυλάσσουμε τον εαυτό μας, αλλά ταυτόχρονα προφυλάσσουμε και τον συνάνθρωπό μας. Ως χριστιανοί έχουμε χρέος να προστατεύσουμε τον συνάνθρωπό μας και όχι να του μεταδώσουμε κάποια ασθένεια, που αν το κάνουμε αυτό, τότε είναι μεγαλύτερο αμάρτημα. Μένουμε σπίτι διότι αγαπάμε τους συνανθρώπους μας, διότι ο Χριστός είναι αγάπη”.

Ακόμη και ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ πήρε θέση υπέρ της χρήσης μάσκας στους ιερούς ναούς και στα περιοριστικά μέτρα, λέγοντας χαρακτηριστικά (31 Ιουλίου 2020): “Άλλο η μάσκα προστασίας, άλλο το προσωπείο του καρνάβαλου! Να ακούμε τους ειδικούς”. Και στις 16 Σεπτεμβρίου 2020 ανέφερε τα εξής: “Η κατάσταση είναι δύσκολη λόγω της πανδημίας, η οποία είναι εξόχως μεταδοτική. Η μάσκα είναι ένα προστατευτικό όργανο για να αποτρέπεται η μετάδοση της λοιμώδους ασθένειας. Συνεπώς είναι κάτι συμβατό με τη λογική και την τάξη των πραγμάτων”. Τέλος, απέκρουσε τις κατηγορίες που εκτοξεύουν οι συνωμοσιολόγοι, ότι δηλ. δεν υπάρχει ο κοροναϊός, με την παρακάτω τοποθέτησή του: “Ακούγονται τερατώδεις συνωμοσιολογίες και απίθανα και εξωφρενικά πράγματα. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι πως έχουμε ανθρώπους διασωληνωμένους από τον κοροναϊό, και εκατομμύρια κρούσματα και θανάτους σε όλο τον πλανήτη”.

Σε άρθρο του, υπό τον τίτλο “Σχόλια για τη χρήση της λαβίδας”, ο πρωτοπρεσβύτερος Αλκιβιάδης Καλύβας, διδάκτωρ θεολογίας, αναφέρει μεταξύ άλλων τα πιο κάτω εξαιρετικά σημαντικά για το θέμα της θείας Κοινωνίας που προέκυψε εξ αιτίας της κοροναϊκής κρίσης: “Η θέση μου είναι η εξής. Η Θεία Κοινωνία θα πρέπει να είναι πηγή χαράς, ελπίδας και δύναμης για όλους και να μην εξετάζει ή να μετρά την πίστη κάποιου για την πρόνοια και τη φροντίδα του Θεού (Μτ. 4:5-7). Ο Απ. Παύλος μας υπενθυμίζει ότι η αγάπη του Θεού μάς επιβάλλει να φροντίζουμε για όλους οποιαδήποτε και αν είναι η κατάστασή τους, να είμαστε ευαίσθητοι και να αποκρινόμαστε στις δίκαιες ανάγκες τους και ανησυχίες τους ένεκεν του Ευαγγελίου (Α’ Κορ. 9: 19-23). Η Ορθόδοξη Θεολογία περί των Ιερών Μυστηρίων διακρίνει ανάμεσα σε αυτό που είναι μυστικό και σε αυτό που είναι φυσικό. Οι θείες πραγματικότητες σε κάθε μυστήριο διακρίνονται από τα υλικά στοιχεία δια των οποίων προσφέρονται. Πιστεύουμε και ομολογούμε ότι τα Ευχαριστιακά Δώρα -ο άρτος και ο οίνος- μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα του Χριστού με την ευχή της Εκκλησίας και τη δύναμη και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Η μεταβολή, όμως, είναι μυστική, δεν είναι φυσική. Ο άρτος και ο οίνος διατηρούν τη φυσική ιδιότητα και ποιότητα και περιορίζονται από τους σχετικούς φυσικούς νόμους. Ο τρόπος, με τον οποίο η μεταβολή των Δώρων γίνεται παραμένει βαθυστόχαστο μυστήριο. Όμως γνωρίζουμε εκ πίστεως ότι η μεταβολή επισυμβαίνει, ώστε ο Χριστός να είναι η τροφή μας και να είναι «ἐν ἡμῖν καί ἡμεῖς ἐν αὐτῷ» (Ιω. 6:56). Η λαβίδα είναι ένα ατελές υλικό αντικείμενο. Δεν μετέχει της αφθαρσίας του αναστημένου και θεωθέντος Σώματος του Χριστού, το Οποίο είναι πράγματι παρόν σε μας με τα ευχαριστιακά Δώρα. Από μόνη της η λαβίδα είναι ένα απλό κοχλιάριο, κουτάλι, ένα σκεύος. H αξία της απορρέει από τη χρήση της, διότι είναι το μέσο, με το οποίο προσφέρεται το Αίμα και το Σώμα του Χριστού στον λαό. Πριν πολλά χρόνια αντικατέστησε ένα παλαιότερο τρόπο μεταλήψεως. Η χρήση της λαβίδας για να κοινωνεί ο λαός ήταν τότε καινοτομία. Σήμερα η σκέψη να αντικατασταθεί η λαβίδα προκάλεσε ανησυχία σε μερικούς κύκλους. Υπάρχουν ορισμένοι κληρικοί και λαϊκοί που βλέπουν την αντικατάσταση της λαβίδας ή οποιασδήποτε άλλης μετακίνησης από την τρέχουσα πρακτική ως απόρριψη της διδασκαλίας της πραγματικής παρουσίας του Χριστού στην Ευχαριστία. Βεβαίως, αυτό δεν είναι αληθινό”!

Συνοψίζοντας, η θέση της Ορθοδοξίας για τη Νέα Εποχή του κοροναϊού αντανακλάται σε μία κομβική λέξη: προσαρμοστικότητα. Όπως σε παλαιότερες ιστορικές περιόδους η χριστιανική Εκκλησία είχε την τόλμη να αλλάξει ριζικά ορισμένες κοσμοθεωρήσεις της (όπως π.χ. αντικαθιστώντας τη γεωκεντρική με την ηλιοκεντρική θεωρία), έτσι και τώρα έδειξε την ανάλογη ευελιξία, συμφωνώντας απόλυτα με τους στόχους που έθεσε η ατζέντα μιας νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων για το επόμενο χρονικό διάστημα: χρήση μάσκας παντού, τήρηση αποστάσεων, μαζικός εμβολιασμός, αποφυγή συγκεντρώσεων ανθρώπων, θερμομέτρηση στις εισόδους χώρων, αλλά και επέκταση του δικτύου 5G κτλ. Σήμερα πλέον είναι πολύ ευκολότερη η συνύπαρξη της επίσημης Ορθοδοξίας (Πατριαρχείο, Αρχιεπισκοπή) π.χ. με τους Καθολικούς του Βατικανού, απ' ό,τι με τους υποτιθέμενους ομοδόξους υποστηρικτές του πατρώου ημερολογίου, οι οποίοι κάνουν καθημερινή ομολογία πίστεως σε έναν κόσμο που τους θεωρεί όλο και περισσότερο ανεπιθύμητους. Γι' αυτό τον λόγο, εξάλλου, η επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος, όπως και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αντιμετωπίζουν τελείως εχθρικά τους λεγόμενους Γνησίους Ορθοδόξους Χριστιανούς και την Ιερά Μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους· είναι γι' αυτούς οι “απόβλητοι”, που δεν έχουν καμία θέση μέσα στις κοινωνίες μας και θα αποτελέσουν χωρίς αμφιβολία τον κύριο εχθρό του πανθρησκευτικού “Θηρίου” -όπως το αποκαλούν οι φανατικοί Ορθοδοξιστές αντι-οικουμενιστές του Πατρίου- που προέβλεψε ο ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη.